تضمینی برای موفق بودن برندسازی صنعت غذایی در ایران نداریم

کشور ترکیه برای کیک دو اصطلاح دارد:

آنکه خامه کشی شده باشد یعنی پاستا (pasta) و آنکه مثل بخشی از نان های ما عرضه میشود به عنوان kek شناخته میشود. نان هم به طور جدا کلمه مشخصی در ترکی استانبولی دارد که میشود: ekmek

در ایران کیک همان کیک هست. باقی هرچه باشد شیرینی شناخته میشود، و این شیرینی حتما باید منشئی داشته باشد: مثلا شیرینی دانمارکی، شیرینی آلمانی، اشترودل و امثالهم زیاد داریم.

یک دوره قنادی های ما در پی اهانت دانمارک به پیامبر، نام شیرینی دانمارکی که سالهاست در ایران تولید میشود را تغییر دادند به شیرینی گل محمدی که استقبال هم شد، ولی در سطح همان قنادی ها ماند و صنایع برندساز ما مثل نان رضوی همچنان بسیاری از شیرینی ها و حتی کیکهایشان را با نام دانمارک میسازند!

برندهای ما وقتی نان تحفه خود را وارد بازار میکنند یک شرکت همکار ندارند، بلکه کلی شرکت همکار در سرتاسر اروپا دارند. مثال زیر رو نگاه کنید:

نان لواش بی کیفیت مزرعه با بسته بندی و آرد سفید عرضه شده و نوشته: با همکاری شرکتهای konig آلمان، bohler سوئیس، موندیال خورنی و آیلاپک ایتالیا!

یک نان بی کیفیت و انقدر حامی!؟

ما نان لواش سبزواری در همین مشهد داریم که در تنور پخته میشود و بسیار خوشمزه تر و با کیفیت تر از این نان لواش بسته بندی کارخانه ای با اینهمه حمایت خارجیست. چقدر بسته نان بگیریمو به زور به خورد پرنده هامون بدیم؟ نمیخورند هم. مورچه هم رد میشه نگاه چپش نمیکنه!

سوراخ های این نان لواشه ریزه و میشه نان لواش کارخانه ای. با یک سوراخ گنده تر و با همان آرد سفید نول باز یک نان دیگه میزنند و بهش میگن: نان سنگک!

اصلا مهم نیست که فرآیند تخمیر و روی سنگ پخته شدن را طی کرده باشه، مهم اینه که چند برند خارجی حامی داره و سوراخ های نانش هم شبیه نان سنگکه.

اواخر دوره روحانی نمیدونم هوش مصنوعی بود یا آدم بود. هربار روابط عمومی شبکه خبر پخش میشد صدای فقط دو نفر پشت تلفن رو میشنیدی:

یکی دانشجو معلم بود که شاکی بود از حقوق کمش نسبت به معلم ها و میگفت چه فرقی ما با بقیه داریم؟ و دیگری یکی بود که همه اش از نان های سنتی و محلی ما مینالید. میگفت کیفیت نان هامون پایینه و نمیتونه بخوردشون.

این دو نفر برنامه روابط عمومی شبکه خبر رو 365 روز سال پر میکردند. ما هم هر روز گوش میکردیم.

همون موقع هم برنامه مناظره پخش میشد که بله نان های حجیم گرونتر از نانهای سنتی عرضه میشوند و نانهای سنتی که مردم برای خریدشان صف میگیرند به دلیل یارانه ایست که میگیرند، وگرنه دلیل دیگری ندارد و رقابت نیست.

آدم خسته میشه از این حجم تماس شنیدن در 365 روز سال و اونهمه انکار با کیفیت بودن نانهای سنتی، آنهم در شهرهای بزرگ کشور با وجود گردشگر و زواری که دارند.

من از همان موقع به صورتهای مختلف اعتراضم را اعلام کردم. اما نتیجه چه؟ هیچ

برندی که تبلیغ ده تا برند خارجی و اروپایی و آمریکایی پشت سرش هست، در حال رقابت با کارخانه های سیمان منطقه خوش آب و هوای شهر هم هست. کلی زحمت کشیده که جایگاهش رو به عنوان کارخانه عرضه نان در مقایسه با کارخانه های بتن در منطقه بالا ببرد. وجودش لازم بوده، ولی حامی از ساختار داخلی نداشته، و شاید هم از همان ابتدا با ظاهر آدم خوبه ظاهر شده تا رد گم کنی باشه.

امروز نگاه میکنی حتی در دولت رئیسی که بعنوان دولت درخشان ازش یاد میشه این نان قراره مسیری از سمت اروپا و آمریکا طی کند و این مسیر فعلی و کنونی مناسب حالش نیست:

برندی به نام فرانچایز:

قرار نیست کسی تضمین کند که فرهنگ غذایی ایرانی به دقیق ترین شکل در داخل و خارج از کشور ارائه شود. موسسه ای برای این تضمین تاسیس نشده است و برعکس قرار است همه نانوایی های قدیمی و سنتی و حتی رستوران ها و کافی شاپ های ایرانی هم زیر لقای یک برند بروند، و آن برندی نیست به جز:

Franchaize KFC که منشا آمریکایی دارد.

سیاستمدار ما متوسط درآمد یک نانوایی را حساب کرده و دیده که خرجش زیاد است. اولا اینکه دیگه به نانوایی های تازه تاسیس دیگر یارانه نمیدهند. دوما برای اون قدیمی ها  گفته برین زیر لقای برند کی اف سی تا در جهان معرفی بشین و ما از اون حمایت میکنیم! شما هم لازم نیست خودتون کاری بکنید. آدم یاد اواخر انقلاب سفید دوره پهلوی می افته که اربابها خورده زمین های کشاورزان رو ازشون میخریدند و نمیگفتن هم که داریم زمین هاتون رو ازتون میخریم، میگفتن اینجا رو امضا کنید و شما لازم نیست کشاورزی کنید و ماها پولش رو در عوض، در عرض چند سال بهتون میدیم!

فرانچایز: برندی برای آینده فروشگاه های زنجیره ای ایران که خیلی چیزها اعم از نانوایی ها، کافی شاپ ها و رستورانها رو در بر میگیره ویا به عبارتی میبلعه. مادامیکه فرانسه هست، این برند هم هست. ایلات کنتاکی آمریکا هم مهم نیست تو عنوانش بیاد. کی اف سی از ایالت کنتاکی آمریکا می آید و به فروشگاه‌های زنجیره ای مرغ کنتاکی Kentucky fried chicken اشاره می‌کنه و معمولا با عنوان در کنار Franchise می آید. جمع آمریکا و فرانسه با تابلوی پپسی و حمایت از محصولات حامی اسرائیل

متن خبر در مورد نانوایی هامون که باید زیر بار KFC franchise برند به این صورته:
محمد جلال، مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی معتقده نان آخرین سنگر معیشتی جامعه تلقی می شود و از این رو تصمیم گیری در خصوص این کالای استراتژیک با حساسیت های ویژه ای روبروست. فاز یکش رو سهمیه بندی طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان معرفی کرده و گفته که در فاز دوم هم از این دو ابزار بهره ای نخواهند برد و تنها با ابزارهای غیرقیمتی و تشویقی، طرح را پیش میبرند.

قیمت های نان رو دارند جهانی سازی میکنند. چطوری؟

همونطور که همه امروز از اسنپ آمریکایی بهره بردند و به مذاقشون چسبیده، نانوایی های سنتی هم در کشور تبدیل به نانوایی های زنجیره ای خواهند شد و تحت لیسانس با الگوی فرانچایز تابلوی برند می گیرند و با کیفیت برندی که دریافت کرده اند مکلفند نان عرضه کنند. مثل فروشگاه های زنجیره ای. این اقدام رقابت را بین چهار تا پنج برند در کشور شکل می دهد.

اینجایش هم بگم که ما قبلش هم برندی جدا از حمایت آمریکا و اروپا برای برند شدنش نداشتیم. مثلا همون برند نان بی کیفیت بالا رو در نظر بگیرید که اسم 4-5 تا شرکت آلمانی، ایتالیایی و سوئیسی به نیابت از آمریکا رو می آره و میگه همکار من اینها بوده اند!

بانکها هم رسما اعلام کرده اند که تضامن بانکی از بین رفته و دیگه وام خوداشتغالی هم به کسی نمیدهند.

به جز این، قبلا هم نانوایی تازه تاسیس نان هایش به نرخ دولتی محسوب نمیشد و به نرخ آزاد باید میپخت و عرضه میکرد.

حتی ترکیه که همسایه غربی ماست، اینطور نیست. برای اون هم اینطور نبوده که کشورهای غربی، اروپایی و آمریکایی خواسته باشند که صنایع غذاییش مستقل رشد کند. این تفاوت kek و pasta رو باید وارد صنایع غذایی ترکیه شده باشی تا بدونی. مراکز آموزش زبانهای متعلق به آمریکا موقع آموزش کیک از کلمه پاستا استفاده میکنند و به جای پاستا هم برایشان ماکارونی در نظر گرفته اند. ماکارونی از مکرون فرانسه خوبه باشه و پاستا از ایتالیا؟!

با وجود اون همه هجمه، ترکیه از نظر صنعت غذایی و کافی شاپ و رستوران نسبت به ایران سر هست. برخی دلیلش رو وجود گردشگران فراوان این کشور میدانند که کافی شاپ ها و رستورانهای ترکیه را رونق داده اند.

از یک طرف آمریکا آموزش همه زبانها رو به جز فارسی رایگان کرده است. آموزش زبان فارسی هم نداره. از طرفی پیشنهاداتی مثل برندسازی تحت لقای پپسی، کوکاکولا، اسنپ، تپسی و فرانچایز کی اف سی میده و به شدت با 365 روز اعتراض به صف های طولانی مردم در نانوایی نان محلی ایران را زیر سوال میبرد. از آنطرف هم فقط قدیمی های ما و سیاستمداران ما هستند که دارند از مزایای بازاریابی با برندهایی مثل کوکاکولا و پپسی بهره میبرند. مثلا کوکاکولا میره سراغ اینها و بازاریابیشون میکنه. سایر شرکت های ما الآن سر وجود داشتن و حفظ موجودیت به عنوان شرکت های مستقل و استارتاپی مونده اند تا ببینند که چطور شد همه جا رو یا اسنپ گرفت یا فرانچایز! از آنجا هم که یکی یه دونه ریسکی هست، همیشه یک دومی می آرند:

کوکاکولا لباسش رو عوض کنه میشه پپسی. اسنپ لباسش رو عوض کنه میشه تپسی. بعد اگر اینها ماندگار شدند، باز بقیه رو هم می زایند. میشه دختر دونالد ترامپ که با اونهمه خوشگلی سه تا بچه صهیونیست آورده، و اونوقت ماها یک دونه بچه رو یا به زور داریم، یا اصلا شوهرش رو نداریم.

پسران و شوهرانمون رفته ان جایی که فایده ای داشته باشند. رفته اند با کدخداها در شرق و غرب ازدواج کرده اند و اینجا ما تحت لقای برندهای بزرگی مثل اسنپ داریم از این ور میریم اونور و نان با برند فرانچایز میخوریم.